УМО учителей белорусского языка и литературы

МЕТАДЫЧНАЯ ТЭМА НА  2023/2024 НАВУЧАЛЬНЫ ГОД

Удасканаленне прафесійнай кампетэнтнасці настаўнікаў па пытаннях выхавання і развіцця асобы вучняў сродкамі вучэбных прадметаў “Беларуская мова” і “Беларуская літаратура”.

МЭТА МЕТАДЫЧНАЙ РАБОТЫ Ў 2023/2024 НАВУЧАЛЬНЫМ  ГОДЗЕ

Стварэнне неабходных умоў для ўдасканалення прафесійнай кампетэнтнасці настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры па пытаннях выхавання і развіцця асобы вучняў сродкамі вучэбных прадметаў “Беларуская мова” і “Беларуская літаратура”; для ўдасканалення працы настаўнікаў па падрыхтоўцы да цэнтралізаванага экзамену па беларускай мове па завяршэнні навучання і выхавання на ІІІ ступені агульнай сярэдняй адукацыі і да правядзення выніковай атэстацыі па вучэбнаму прадмету “Беларуская мова”  па завяршэнні навучання і выхавання на ІІ ступені агульнай сярэдняй адукацыі; для ўдасканалення работы настаўнікаў па выкарыстанні сучасных метадаў і сродкаў навучання, розных форм арганізацыі  вучэбнага ўзаемадзеяння, накіраваных на выхаванне, развіццё асобы і развіццё функцыянальнай граматнасці вучняў.

ЗАДАЧЫ:

• павышаць прафесійную кампетэнтнасць настаўнікаў у галіне

нарматыўна-прававога забеспячэння адукацыйнага працэсу па вучэбных прадметах “Беларуская мова” і “Беларуская літаратура”;

• удасканальваць методыку выкладання вучэбных прадметаў,

выкарыстоўваючы сучасныя метады і сродкі навучання, а таксама розныя формы арганізацыі вучэбнага ўзаемадзеяння, максімальна эфектыўна рэалізуючы кампетэнтнасны падыход у навучанні і выхаванні асобы вучняў;

• павышаць эфектыўнасць вучэбных і факультатыўных заняткаў,

выкарыстоўваючы функцыянальныя і змястоўныя магчымасці вучэбных дапаможнікаў па беларускай мове і літаратуры як спосаб развіцця навыку працы вучняў у групах, актыўнага іх уключэння ў працэс самаадукацыі і самарэалізацыі, а таксама дыдактычны матэрыял да вучэбных заняткаў па беларускай мове і літаратуры як спосаб выхавання ў вучняў павагі да мовы, краіны, яе традыцый;

• удасканальваць методыку выкладання вучэбных прадметаў,

укараняючы ў навучальны працэс сучасныя метады і сродкі навучання, якія садзейнічаюць развіццю ў вучняў чытацкай граматнасці;

• удасканаліць сістэму падрыхтоўкі вучняў да выпускнога экзамену

па завяршэнні навучання і выхавання на ІІ ступені агульнай сярэдняй адукацыі і цэнтралізованага экзамену па вучэбнаму прадмету “Беларуская мова” па завяршэнні навучанння і выхавання на ІІІ ступенмі агульнай сярэдняй адукацыі;

• забяспечыць метадычнае суправаджэнне росту прафесійнай

кампетэнтнасці настаўнікаў і іх паспяховай атэстацыі;

• удасканальваць работу педагогаў па самаадукацыі і сістэме

кантрольна-ацэначнай дзейнасці.

ТЭМАТЫКА ПАСЕДЖАННЯЎ

ВУЧЭБНА-МЕТАДЫЧНАГА АБ’ЯДНАННЯ

НАСТАЎНІКАЎ БЕЛАРУСКАЙ МОВЫ І ЛІТАРАТУРЫ

Ў 2023/2024 НАВУЧАЛЬНЫМ ГОДЗЕ

Работа ў дзяржаўнай установе адукацыі «Сярэдняя школа № 41 імя А.М.Кузняцова г. Гродна» (далей – УА) па выкладанню беларускай мовы арганізавана суадносна з нарматыўнымі прававымі дакументамі.

Аналіз кадравага саставу. Выкладанне беларускай мовы і літаратуры ва УА ажыццяўляюць 13 педагогаў, з іх 1 (9,1%) – студэнт IV курса філалагічнага факультэта ГДзУ ім. Янкі Купалы.

Кваліфікацыйны ўзровень педагогаў: вышэйшая кваліфікацыйная катэгорыя – 3 (23%) настаўніка, першая – 4 (31%), другая – 2 (15%), без катэгорыі – 4 (31%). На прысваенне вышэйшай кваліфікацыйнай катэгорыі могуць прэтэндаваць 2 педагога (Снацкая І.І., Бітук А.Т.). Неабходна актывізаваць работу, накіраваную на павышэнне кваліфікацыі настаўнікаў першай катэгорыі са стажам работы ў катэгорыі больш за 10 гадоў.

Якасць адукацыйнага працэсу. Арганізацыя адукацыйнага працэсу і метадычнай работы настаўнікамі-філолагамі будуецца на аснове патрабаванні інструктыўна-метадычных пісьмаў, рэкамендацый па арганізацыі метадычнай работы, метадычных рэкамендацый па ўдасканальванню якасці адукацыі; вучэбных праграм, адукацыйных стандартаў, а таксама – лакальных нарматыўных дакументаў УА. Усе настаўнікі маюць каляндарна-тэматычнае планаванне ўрокаў, якое рэкамендавана навукова-метадычнай установай «Нацыянальны інстытут адукацыі», паўрочныя планы, распрацоўкі пазаўрочных і пазакласных мерапрыемстваў.

Аналіз вынікаў дыягностыкі ў рамках самаканролю (люты 2022 г.) паказаў, што ва УА праводзіцца пэўная работа з нарматыўнымі прававымі дакументамі: 100% настаўнікаў валодаюць вучэбнымі планамі і праграмамі, інструктыўна-метадычнымі пісьмамі. Веданне канцэпцый і адукацыйных стандартаў вучэбных прадметаў адзначана больш за 86% філолагаў. Метадычнымі рэкамендацыямі аб арганізацыі метадычнай работы па ўдасканальванні якасці адукацыі валодаюць у поўным аб’еме больш за 90% настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры. Такі працэнт абумоўлены асаблівасцямі кадравага саставу МА. З мэтай павышэння прафесійнай кампетэнцыі педагогаў са стажам ад 0 да 3 гадоў неабходна праводзіць спецыяльныя тэматычныя кансультацыі, некаторыя пытанні разглядаць у рамках паседжанняў МА, узмацніць работу педагогаў-настаўнікаў.

Апытанне, якое праводзіў псіхолаг сярод асобных класаў у паралелі 5-9 класаў на прадмет вызначэння ўзроўню матывацыі навучэнцаў да вывучэння вучэбных прадметаў «Беларуская мова» і «Беларуская літаратура», паказаў дастатковы ўзровень матывацыі ў большасці навучэнцаў. Сярод прыняўшых удзел у апытванні 130 навучэнцаў 17 (13,1%) валодаюць вельмі высокім узроўнем матывацыі, высокім узроўнем вучэбнай матывацыі валодаюць 32 навучэнца (24,6%), 71 навучэнцаў (54,6%) валодаюць сярэднім узроўнем вучэбнай матывацыі. Нізкі ўзровень матывацыі адзначаны ў 10 навучэнцаў (7,7%). Большасць навучэнцаў вызначаюць атмасферу на ўроках беларускай мовы і літаратуры як камфортную, адзначаюць, што настаўнікі даступна тлумачаць вучэбны матэрыял, аб’ектыўна ацэньваюць адказы, выкарыстоўваюць нестандартныя формы работы. 56% апытаных лічаць прадмет «Беларуская мова» цікавым, 38% – неабходным. 63% навучэнцаў вучэбны прадмет «Беларуская літаратура» называюць цікавым, 28% – патрэбным, 1,8% – нецікавым. Такім чынам, у час дыягностыкі была выяўлена група навучэнцаў, якія вывучаюць прадмет па неабходнасці, хоць пры гэтым навучэнцы ўказваюць, што прадмет фарміруе карысныя ўменні, якія спатрэбяцца ў жыцці, што прадмет (напрыклад, беларуская літаратура) вучыць разбірацца ў жыцці і г. д.

Улічваючы дадзены факт і задачы, акрэсленыя нарматыўнымі дакументамі, на бягучы год вельмі актуальным з’яўляецца работа па ўзмацненні выхаваўчага патэнцыялу ўрокаў настаўнікамі.

Аналіз вынікаў вучэбнай дзейнасці па беларускай мове за 3 навучальных года па сярэднім бале паказвае зніжэнне. Так, за 2019/2020 н.г. саставіў 7,14 балаў, 2020/2021 - 7,19, 2021/2022 – 7,07. Непаспяваючых па прадмеце не было.

Якасць ведаў па выніках 2021/2022 навуч. года па беларускай мове складае 82,06% (2019/2020 н.г. – 85,9%, 2020/2021 н.г. – 86%).

Варта адзначыць невысокі ўзровень навучання па беларускай мове ў навучэнцаў у асобных класах сярэдняга звяна, асабліва – у паралелі 5-х класаў. Педагогам, якія працуюць у гэтых класах, рэкамендавана звярнуць увагу на неабходнасць індывідуальнага падыходу пры арганізацыі адукацыйнага працэсу і больш эфектыўнага выкарыстання рэсурсу падтрымліваючых заняткаў і платных адукацыйных паслуг, а таксама на арганізацыю кантрольна-выніковай дзейнасці (у прыватнасці,  актыўней выкарыстоўваць дыферэнцаваныя заданні). Акрамя таго, важна таксама ў мэтах павышэння матывацыі да вывучэння прадмета актыўна ўкараняць у адукацыйны працэс сучасныя педагагічныя тэхналогіі.

Пэўных вынікаў дасягнулі настаўнікі беларускай мовы і літаратуры ў рабоце з высокаматываванымі і філалагічна адоранымі навучэнцамі. З 2019 г. навучэнцы школы прымаюць удзел у мерапрыемствах інтэлектуальнай накіраванасці: I і II турах рэспубліканскай алімпіяды па беларускай мове і літаратуры, «Каложскіх чытаннях», навукова-практычных канферэнцыях, творчых конкурсах рознага ўзроўню, звязаных з вучэбнымі прадметамі «Беларуская мова» і «Беларуская літаратура». Настаўнікі  МА УА прымаюць удзел у конкурсах рознага ўзроўню, конферэнцыях метадычнай накіраванасці. У 2020/2021 н.г. у конкурсе «Фiлалагiчны калейдаскоп" атрымалі дыпломы I ступенi Макей Злата, 11 «А», Мяцелiца Рэната, 11«А» (настаўнік Лойша Т.В.), дыплом II ступенi Шпак Карына, 11«А» (настаўнік Лойша Т.В); 1-ы этап Рэспубліканскай алімпіяды  дыплом II ступені - Сіцько Арцём, 5 «Г»  (настаўнік Малаш М.А.) , дыплом III ступені - Гарох Анастасія, 8 «Г» (настаўнік Бітук А,Т.).

З мэтай арганізацыі якаснай і эфектыўнай работы са слабапаспяваючымі навучэнцамі ва УА выдзяляюцца стымулюючыя і падтрымліваючыя заняткі, настаўнікамі плануюцца спецыяльныя заданнні для такіх навучэнцаў на ўроку, састаўляюцца планы індывідуальнай работы па карэкцыі ведаў. Педагогі рэгулярна згодна раскладу праводзяць падтрымліваючых і стымулюючых заняткаў. На занятках разглядаюцца складаныя тэмы, якія вывучаюцца ў рамках школьной праграмы, дзе ўдасканаўліваюцца арфаграфічныя і пунктуацыйныя ўменні і навыкі навучэнцаў.

Факультатывы па беларускай мове вядуць тры педагогі: Лойша Т.В., Валасевіч І.В., Снацкая І.І. Размеркаванне гадзін кампанента УА па предмеце залежыць ад запытаў навучэнцаў і іх законных прадстаўнікоў, а таксама ад нагрузкі педагога. Ва УА маюцца заявы бацькоў, праграмы, каляндарна-тэматычнае планаванне, вучэбна-метадычныя комплексы. Праграмы факультатыўных курсаў рэкамендаваны МА РБ. Факультатыўныя заняткі праводзяцца згодна раскладу і каляндарна-тыматычнаму планаванню, зацверджанаму кіраўніком УА. На факультатыўных занятках вялікая ўвага ўдзяляецца рабоце з высокаматываванымі навучэнцамі.

У цэлым у рабоце з высокаматываванымі навучэнцамі II ступені навучання неабходна ўдасканальваць сістэму работы па падрыхтоўцы да алімпіяд розных узроўняў, заахвочваць высокаматываваных навучэнцаў да ўдзелу ў інтэрнет-алімпіядах, да дыстанцыйных алімпіядах, да ўдзелу ў творчых конкурсах, якія садзейнічаюць развіццю крэатыўнасці навучэнцаў.

Усе педагогі маюць каляндарна-тэматычнаее планаванне. Вучэбныя планы і праграмы выконваюцца, выкладанне вядзецца суадносна з каляндарна-тэматычным і паўрочным планаваннем.

Арганізацыя пазаўрочнай работы па вучэбных прадметах. Пазаўрочная работа па прадметах «Беларуская мова» ва УА праводзіцца на працягу ўсяго навучальнага года. Гэта перш за ўсё прадметны тыдзень, мерапрыемствы ў рамках шостага школьного дня, а таксама ўдзел у рознага накірунку акцыях і праектах.

Традыцыйна штогод у школе праводзіцца прадметны тыдзень беларускай мовы і літаратуры. У арганізацыі і правядзенні мерапрыемствах у рамках тыдня прымаюць удзел усе настаўнікі беларускай мовы і літаратуры. Кожны педагог рыхтуе мерапрыемствы ў сваёй паралелі, па выніках правядзення Тыдня рыхтуецца справаздача, якая афармляецца ў буклет. Мерапрыемствы ў рамках Тыдня праходзяць на высокім узроўні, з выкарыстаннем сучасных адукацыйных тэхналогій. Традыцыйнымі сталі заданні ў форме інтэрнет-квэстаў, міні-інтэрнэт-праектаў, заданні з выкарыстаннем QR-кодаў, анлайн-віктарыны і творчыя конкурсы з магчымасцю анлайн-галасавання сродкамі Google Forms. У асноўным заданні ў рамках прадметнага тыдня накіраваны на развіццё пазнавальнай актыўнасці навучэнцаў, павышэнне матывацыі па вучэбных прадметах, на развіццё ўмення самастойна працаваць з дадатковымі крыніцамі вучэбнай інфармацыі на развіццё асобы дзіцяці і стварэнне умоў для развіцця яго творчых здольнасцей.

З мэтай развіцця маўленчых навыкаў навучэнцаў ужо трэці год настаўнік беларускай мовы і літаратуры Бітук А.Т. вядзе аб’яднанне па інтарэсах-батлеечны тэатр «Тралялёначка», дзейнасць якога транслюецца на YouTube-канале. Міністэрствам адукацыі адзначана пастаноўка спектакля по матывах твора Яна Баршчэўскага дыпломам ІІ ступені Міжнароднага конкурса-фестываля «Творчество без границ».

Выкананне кантролю выкладання прадмета.

Згодна з гадавым планам работы школы на 2021/2022 навучальны год, а таксама з гадавым планам унутранага кантролю з мэтай вывучэння стану выкладання вучэбных прадметаў «Беларуская мова» і «Беларуская літаратура» ў 5-11 класах і вызначэння ўзроўню суадносна арганізацыі і вызначэння адукацыйнага працэсу па вучэбных прадметах «Беларуская мова» і «Беларуская літаратура» патрабаванням адукацыйных стандартаў па вучэбных прадметах з 02.02.2022 по 25.02.2022 быў вывучаны стан выкладання вучэбных прадметаў «Беларуская мова» і «Беларуская літаратура».

У рамках вывучэння было праведзена наведванне ўрокаў з наступным аналізам і самааналізам; арганізавана праверка рабочых сшыткаў навучэнцаў і сшыткаў для кантрольных работ на прадмет захавання «Метадычных рэкамендацый па фарміраванню культуры вуснага і пісьмовага маўлення ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі», праверка класных журналаў на прадмет выканання вучэбных праграм, суадносна каляндарна-тэматычнаму планаванню, аналізу назапашвання адзнак і аб'ектыўнасці іх выстаўлення; субяседванні з настаўнікамі па арганізацыі вучэбна-метадычнай работы і суадносна з патрабаваннямі нарматыўна-прававых актаў, а таксама па тэмах самаадукацыі; анкетаванне навучэнцаў «Урок беларускай мовы і літаратуры вачамі вучня».

Вынікі заслуханы на паседжанні МО настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры 28.03.2022 (пратакол № 4).

Праверка класных журналаў і электронных дзённікаў, рабочых сшыткаў, сшыткаў для кантрольных работ ажыцяўляецца згодна патрабаванням нарматыўна-прававых дакументаў па выкладанні беларускай мовы.

Запісы ў класных журналах вядуцца акуратна, суадносна з правіламі вядзення класных журналаў і каляндарна-тэматычным планаваннем. Праверка класных журналаў намеснікамі дырэктара ажыццяўляецца адапаведна плану самакантроля, анфармацыі па выніках даводзяцца да настаўнікаў. Фіксуюцца выпадкі парушэнняў, што патрабуе ўзмацнення ўвагі настаўнікаў да дадзенага дакумента.

Кантрольныя работы праводзяцца суадносна зацведжанаму графіку кантрольных работ. У І і IІ чвэрцях усе навучэнцы напісалі кантрольныя работы згодна з новымі патрабаваннямі Правіл правядзення атэстацыі навучэнцаў пры засваенню зместу адукацыйных праграм агульнай сярэдняй адукацыі (далей – Правілы атэстацыі). Педагог своечасова ўносіць запісы ў класны журнал, выстаўляць адзнакі і запісваць дамашняе заданне ў класны і электронны журналы. Выстаўленне адзнак за чвэрць ажыццяўляецца суадносна з Правіламі атэстацыі. Неабходна засяродзіць увагу настаўнікаў на правядзенне якаснага аналізу кожнай кантрольнай работы (у тым ліку і колькаснага), а таксама прапрацоўкай дапушчаных памылак пры правядзенні работы над памылкамі.

Усе навучэнцы маюць рабочыя і кантрольныя сшыткі па беларускай мове і літаратуры ў неабходнай колькасці. Сшыткі маюць належны выгляд, правяраюцца ў адпаведнасці з Метадычнымі рэкамендацыямі па фарміраванні культуры вуснага і пісьмовага маўлення ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі (далей – Метадычныя рэкамендацыі) і нормамі ацэнкі вынікаў вучэбнай дзейнасці навучэнцаў. Тэксты для кантрольных работ па беларускай мове падбіраюцца са зборнікаў кантрольна-вымяральных матэрыялаў, рэкамендаваных МР ці Нацыянальным інстытутам адукацыі. Аб’ём кантрольных работ адпавядае патрабаванням, прапісаным у Метадычных рэкамендацыях. Кантрольныя работы правяраюцца  суадносна з нормамі ацэнкі вынікаў вучэбнай дзейнасці навучэнцаў. Пасля кантрольных работ праводзіцца работа над памылкамі.

Змест дзейнасці настаўнікаў.

Ва УА функцыянуе вучэбна-метадычнае аб’яднанне (далей – ВМА) настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры.  Планаванне работы ВМА ажыццяўляецца на аснове дыягностыкі цяжкасцей педагогаў і рэкамендацый па арганізацыі метадычнай работы АПО, суадносна з якімі праводзіцца 4-5 тэматычных паседжанняў ВМА ў год. У рамках дзейнасці ВМА педагогамі арганізаваны абмен вопытам у працэсе ўзаеманаведвання ўрокаў, факультатываў, пазакласных мерапрыемстваў, майстар-класаў; узаемаправерка  сшыткаў, журналаў. Вядуцца рэйтынговыя карты педагога, праводзіцца дыягностыка прафесійнай паспяховасці настаўніка.

З мэтай бесперапыннага павышэння прафесійнага ўзроўню педагогаў, развіцця іх творчага патэнцыялу настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры рэгулярна выступаюць на паседжаннях ВМА УА, абменьваюцца вопытам, прымаюць ўдзел у панараме ўрокаў і майстар-класаў у рамках Тыдня педмайстэрства, у раённых мерапрыемствах метадычнай накіраванасці, выступаць на педагагічных нарадах. Настаўнікі беларускай мовы і літаратуры ўдзельнічаюць таксама ў рабоце атэстацыйнай камісіі.

Усе педагогі працуюць над выбранай тэмай па самаадукацыі, якая адпавядае інтарэсам педагога, перакрыжоўваецца з адзінай тэмай работы УА. Банк метадычных і педагагічных распрацовак педагогаў ёсць у кожным кабінеце і прадстаўлены ў асноўным распрацоўкамі ўрокаў, факультатываў, мерапрыемстваў, тэстамі, дыдактыченымі матэрыяламі, прэзентацыямі і інш.

Настаўнікі ВМА друкуюць матэрыялы з вопыту работы ў газетах і часопісах прафесійнага накірунку. Лойша Т.В., Юшкевіч А.В., Шаціло С.М. перыядычна выступаюць у друку са сваімі матэрыяламі.

Матэрыяльна-тэхнічнае забеспячэнне адукацыйнага працэсу. Выкладанне беларускай мовы і літаратуры забяспечваецца матэрыяльна-тэхнічнай і вучэбна-метадычнай базай. Ва УА створаны і функцыянуюць 5 вучэбных кабінетаў беларускай мовы і літаратуры. Усе прадметныя кабінеты абсталяваны суадносна з санітарнымі нормамі і правіламі «Требования для учреждений общего среднего образования», утвержденных постановлением Министерства здравоохранения Республики Беларусь от 27.12.2012 № 206. Заняткі праводзяцца суадносна са «Специфическими санитарно-эпидемиологическими требованиями к содержанию и эксплуатации учреждений образования», зацверджаныя пастановай Савета Міністраў РБ ад 07.08.2019 № 525.

Ва ўсіх кабінетах есць неабходная дакументацыя (аформлены пашпарты кабінетаў, планы работы і планы развіцця кабінетаў), ідзе сістэматычная работа па назапашванню вучэбна-метадычнай базы (нарматыўныя дакументы, вучэбна-метадычныя дапаможнікі, дадатковая літаратура, матэрыялы для кантролю ведаў, для арганізацыі факультатыўных заняткаў, пазаўрочнай і пазакласнай работы па прадмеце, для падрыхтоўкі да алімпіяд, экзаменаў, цэнтралізаванаму тэсціраванню, матэрыялаў па самаадукацыі настаўнікаў і інш.).

Аналіз абсталявання кабінетаў беларускай мовы і літаратуры сродкамі навучання выявіў, што ўсе кабінеты абсталяваны неабходнай вучэбнай мэбляй; забяспечаны камп’ютарамі (усталяваны на рабочым месцы настаўніка ў кожным кабінеце) і падключаны да агульнашкольнай сеткі інтэрнет; ёсць прадметныя стэнды ці класныя куточкі. У кабінеце 234 усталяваны тэлевізар і каляровы прынтар, кабінет 238 мае мультымедыйны праектара і прынтар. Акрамя таго, усе настаўнікі-філолагі маюць магчымасць выкарыстоўваць у практыцы  выкладання матэрыяльна-тэхнічкую базу кабінетаў інфарматыкі, мультымедыйнае абсталяванне УА.У кабінеце 234 распачата работа па стварэнню кабінета-эксплорыума.

Разам з тым неабходна працягваць работу па матэрыяльна-тэхнічнаму абсталяванню кабінетаў беларускай мовы і літаратуры, па эстэтычнаму афармленню ўсіх матэрыялаў прадметных кабінетаў у адзіным стылі з выкарыстаннем тэхнічных сродкаў, па сістэматызацыі і абагульненню распрацовак урокаў і мерапрыемстваў.

Дзейнасць педагога на вучэбных занятках. Настаўнікі беларускай мовы і літаратуры ў працэсе выкладання дэманструюць здавальняючы узровень тэарэтычнай і метадычнай падрыхтокі.

Так, па выніках дыягностыкі, праведзенай у лютым 2022 г. выяўлена, што 86% настаўнікаў беларускай мовы ўмеюць фармуліраваць мэты і задачы ўрока, 11% (з іх маладыя спецыялісты) часам сумняваюцца, ці правільна яны аформілі мэту і задачы ўрока. Уменне мадэляваць урокі розных тыпаў поўнасцю засвоена 82,2% настаўнікаў беларускай мовы. Умеюць праводзіць адбор зместу ўрока 89% настаўнікаў беларускай мовы, факультатыўнага занятку – 93%, пазакласнага мерапрыемства – 94,2%. Валодаюць актыўнымі формамі арганізацыі пазнавальнай дзейнасці навучэнцаў 78,3% настаўнікаў-моваведаў. Умеюць арганізаваць і правесці рэфлексію на ўроку беларускай мовы 88,7% настаўнікаў, фарміраваць і развіваць агульныя вучэбныя ўменні і навыкі – 83,8%, спецыяльныя вучэбныя ўменнні і навыкі – 81,3%. Зыходзячы з вынікаў дыягностыкі выходзіць, што праблема арганізацыі і правядзення сучаснага ўрока актуальна для ўсіх настаўнікаў-філолагаў. Рэкамендуецца праводзіць практычныя семінары, круглыя сталы, абмены вопытам, майстар-класы з мэтай удасканальваня сучаснага ўрока.

Псіхолага-педагагічная падрыхтоўка настаўнікаў у асноўным адпавядае кваліфікацыйным характарыстыкам. Веданне асноў псіхалогіі і ўлік узроставых асаблівасцей навучэнцаў выявілі 85,2% настаўнікаў беларускай мовы, псіхалагічных асаблівасцей навучэнцаў 87,3 %, гендэрных асаблівасцей навучэнцаў – 86,5 %.

У асноўным настаўнікі валодаюць крытэрыямі ацэнкі вынікаў вучэбнай дзейнасці навучэнцаў УА па вучэбным прадмеце. Крытэрыі ацэньвання вусных і пісьмовых адказаў навучэнцаў сістэматычна разглядаюцца на паседжаннях ВМА. Педагогам рэкамендуецца праводзіць пастаянны самакантроль сістэмнага і аб'ектыўнага ацэньвання навучэнцаў.

Усе педагогі добра валодаюць вучэбным матэрыялам, тлумачаць матэрыял даступна, зразумела, лагічна, дэманструючы прынцып навуковасці, улічваючы ўзроставыя асаблівасці навучэнцаў, ствараюць на ўроках дабратворны псіхалагічны клімат, рэалізуючы асобаснаарыентаваны, кампетэнтнастны, сістэмна-дзейнасны падыходы ў навучанні. Так, урокі Лойшы Т.В., Шаціло С.М., Снацкай І.І, Бітук А.Т., Юшкевіч А.В., Малаш М.А. адрозніваюцца дакладна прадуманай структурай, складнасцю і  паслядоўнасцю. Педагогі вядуць урок свабодна, эмацыянальна, граматна каментуюць адказы навучэнцаў, пры неабходнасці ўносяць змены па ходу занятка. Прымяняюць метады і прыёмы, накіраваныя на павышэнне матывацыі, пазнавальнай актыўнасці, усебаковага развіцця асобы дзіцяці.

На занятках настаўнікі беларускай мовы і літаратуры УА ажыццяўляюць міжпрадметныя сувязі – перш за ўсё паміж беларускай мовай і літаратурай, літаратурай і гісторыяй, літаратурай і сусветнай мастацкай культурай, рускай мовай і літаратурай. Аб’ём дамашняга задання адпавядаюць нормам і патрабаванням, на ўроках абавязкова праводзіцца фізкультхвілінка. Большасць педагогаў валодаюць класічнымі методыкамі візуалізацыі (работа з апорнымі схемамі, табліцамі), замацавання новага матэрыялу.

Такім чынам, можна канстатаваць, што ва УА склалася пэўная сістэма работы МА настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры. Пытанні павышэння якасці адукацыйнага працэсу вырашаюцца сродкамі авалодвання новым зместам і інавацыйнымі педагагічнымі тэхналогіямі навучання і выхавання для ўстойлівага і стабільнага развіцця.

Кіраўнік УМО настаўнікаў

беларускай мовы і літаратуры                                       А.Т.Бітук

Перамога ў конкурсе "Культурный облик города", тэатр "Тралялёначка ", кіраўнік Бітук А.Т.

План-канспект К.Крапіва "Хто смяецца апошнім"

Белорусская литература

При изучении белорусской литературы в XI классе (Тэма «Развіццё беларускай літаратуры ў 1960-я – пачатку 1990-х гадоў. Агляд») особое внимание необходимо уделить произведениям, посвященным героизму белорусского народа в годы Великой Отечественной войны и памяти многочисленных жертв среди мирного населения на оккупированной белорусской земле. Это, в первую очередь, «Хатынская аповесць» А. Адамовича и книга, основанная на реальном материале, конкретных фактах, воспоминаниях жителей деревень, сожженных фашистами, – «Я з вогненнай вёскі…» А. Адамовича, Я. Брыля, В. Колесникова. Писатели показывают звериный оскал фашизма, массовые проявления геноцида, преступления против белорусского народа и всего человечества. Эти произведения являются суровым обвинением фашизму.

При монографическом изучении повести В. Быкова «Знак бяды», рассуждая про героизм и подвиг нашего народа, необходимо сделать акцент на том, что автор не случайно выбрал своими героями не солдат, а пожилых людей, показал, как они переносили всю тяжесть военных невзгод, как сражались с врагом, и на примере их судеб отобразил величие своего народа и его трагедию.

Повести В. Быкова «Сотнікаў» и «Абеліск» предложены для изучения на уроках белорусской литературы на повышенном уровне. С целью формирования у учащихся ценностных ориентиров, всестороннего осмысления событий Великой Отечественной войны рекомендуется предложить одну из этих повестей для самостоятельного чтения и дальнейшего обсуждения на уроках дополнительного чтения при изучении белорусской литературы на базовом уровне.

При изучении в Х классе рассказов М. Горецкого «Літоўскі хутарок» и «Дзве душы» на базовом и повышенном уровнях соответственно с целью раскрытия национальной идеи,  специфики уклада жизни белорусов, народных традиций и ценностей рекомендуется предложить для самостоятельного чтения роман-хронику «Віленскія камунары» с дальнейшим обсуждением произведения на уроках дополнительного чтения.

При изучении темы «Літаратура Заходняй Беларусі» целесообразно организовать самостоятельное чтение учащимися поэмы Якуба Коласа «Рыбакова хата», посвященной жизни и революционной борьбе жителей Западной Беларуси за национальное и социальное освобождение от гнёта буржуазной Польши и объединение с СССР. Анализ произведения может быть проведен на уроке по заявленной теме или на уроке дополнительного чтения.

В VIII классе при изучении раздела «Эпічныя жанры» с целью воспитания гражданственности, патриотизма, формирования активной жизненной позиции учащихся целесообразно обратиться к повести М. Стрельцова «Адзін лапаць, адзін чунь» (для самостоятельного чтения), посвященной жизни послевоенной деревни. Тонкий психологизм в раскрытии внутреннего мира героев (глубокая впечатлительность, природная доброта и непосредственность мальчика Иванки; нравственная чистота, духовность и гуманизм деда Михалки) помогает увидеть лучшие качества человека, понять национальный характер белоруса.

При изучении в VII классе отрывка «Уроки пані Мар’і» из повести Я. Брыля «Сірочы хлеб», анализируя условия жизни простых людей, проживающих на оккупированной территории, необходимо акцентировать внимание на теме геноцида белорусского народа польскими властями в Западной Беларуси.

Для самостоятельного чтения в этом же классе также может быть предложена повесть Якуба Коласа «Дрыгва» про героическую борьбу белорусского народа в годы гражданской войны и партизанское движение на Беларуси. В этом произведении писатель показал рождение нового человека в условиях революционной борьбы. Дед Талаш, главный герой произведения, прошел путь от пастуха до командира партизанского отряда и вошел в пантеон героев Беларуси.

При изучении в V классе рассказа М. Лынькова «Васількі», в котором автор высказал своё отношение к теме «Дети и война»,  целесообразно обратиться к сборнику рассказов «Ніколі не забудзем», собранному и обработанному Я. Мавром. Этот сборник рекомендован учащимся 4 класса для внеклассного чтения.

30.10.2023  адбылося паседжанне ВМА настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры.

Тэма: Грамадзянска- патрыятычнае выхаванне вучняў сродкамі вучэбных прадметаў "Беларуская мова" і "Беларуская літаратура".

У рамках паседжання былі разгледжаны наступныя пытанні:

1. Асаблівасці фарміравання чытацкай граматнасці вучняў ( па матэрыялах семінараў НІЯА).

2. Выхаваўчы патэнцыял вучэбных прадметаў "Беларуская мова" і Беларуская літаратура ".

3. Выхаванне і развіццё асобы вучня праз самастойную і творчую работу на вучэбных занятках.

4. Функцыянальныя і змястоўныя магчымасці вучэбных дапаможнікаў па беларускай мове і літаратуры як сродак развіцця і выхавання вучняў, фарміравання ў іх сістэмы сацыяльна-бытавых каштоўнасцей, грамадзянскай адказнасці і патрыятызму.

А таксама адбылася падрыхтоўка да школьнай педагагічнай канферэнцыі па тэмах самаадукацыі.

27.12.2023  адбылося паседжанне ВМА настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры.

Тэма паседжання: Выпускны экзамен па беларускай мове на ІІ ступені агульнай сярэдняй адукацыі па вучэбнаму прадмету "Беларуская мова" як эфектыўная праверка ўзроўню авалодання вучнямі ўменнямі карыстацца беларускай мовай ва ўсіх відах маўленчай дзейнасці.

У рамках паседжання былі разгледжаны  нарматыўныя патрабаванні, сучасныя падыходы да працы над пераказам пры падрыхтоўцы да выніковай атэстацыі па беларускай мове ў 9 класе.  А таксама удзельнікі паседжання звярнулі ўвагу на цяжкасці, якія ўзнікаюць у вучняў пры напісанні пераказаў і спосабы іх вырашэння.

Мерапрыемствы ў рамках тыдня беларускай мовы і літаратуры;